MẮC KHÉN LÀ GÌ VÀ CÁCH SỬ DỤNG!

 1. MẮC KHÉN LÀ GÌ:

À, nó là thứ gia vị rất đặc biệt của Tây Bắc, có mùi thơm độc đáo bất ngờ! Nhiều người cứ gọi là "Hạt Tiêu rừng", nhưng không phải, Mắc Khén là Mắc Khén, Hạt Tiêu là Hạt Tiêu! 2 thứ gia vị này khác nhau hoàn toàn về mùi vị, không thể đánh đồng như vậy được. :). Theo đúng tiếng Thái (trắng) thì ta phải phát âm là MÁ KHÉN (chữ MÁ phát âm nhẹ dấu sắc thôi, là đúng tiếng Thái rồi đấy), nhưng thôi, tôi cứ theo cách mọi người dùng tiếng Phổ thông, gọi là MẮC KHÉN cho dễ hiểu. Mắc Khén là cây thân gỗ, cao, to. Hoa ra thành từng chùm (giống như Hoa Xoan vậy), hàng năm đến tháng 11 Dương Lịch là hoa đậu thành Quả, chín, đây chính là thời điểm thu hoạch, bà con trèo, bẻ từng chùm rồi để chỗ râm mát, hoặc treo lên gác bếp dùng cả năm.

Đúng ra thì không gọi là HẠT Mắc Khén, mà phải gọi là Quả Mắc Khén, vì sử dụng nó phải nó bao gồm quả (như quả cây rau Mùi) và thứ hạt đen đen (như hạt vừng) bên trong! Đó mới là Mắc Khén!

Mắc Khén tươi có màu xanh! Nếu sử dụng ngay lúc tươi này có mùi vị thơm ngon nhất. Nhưng không bảo quản được lâu, nên bắt buộc sau khi hái xong, ta phải phơi khô.

Sau khi phơi khô. Quả Mắc Khén sẽ nở ra như thế này, bên trong có hạt màu đen.

2. SỬ DỤNG MẮC KHÉN NHƯ THẾ NÀO?

  Gia vị, hiển nhiên rồi, Mắc Khén là gia vị (như Hạt Dổi vậy)! Các món nướng (như cá nướng, thịt nướng...) của Tây Bắc mà không có Mắc Khén thì đâu còn là đặc sản Tây Bắc, có thêm thứ hạt này, cá nướng ngon hơn gấp vạn lần, các bác ạ. Chi tiêt cách sử dụng, các bác xem hình sau nhé:

CHÚ Ý: Không nên cho quá nhiều Mắc Khén, món ăn của ta sẽ bị đắng. Hãy cho 1 lượng vừa phải. Rồi khi ăn, nếu chưa thấy ưng ý, ta hãy pha thêm Mắc Khén với nước chấm hoặc trộn với Bột Canh để chấm thêm.

- MÓN NƯỚNG: Mắc khén rất hợp với các món nướng! Tẩm 1 chút mắc khén vào Cá hoặc Thịt rồi nướng thì có vị đặc trưng, ăn 1 lần khó quên lắm. Tôi đi rừng, đi sông suối bắt cá cùng anh em dân bản. Luôn luôn mang theo 1 gói nhỏ bột Mắc Khén để sử dụng.

- MÓN RÁN: Ta có thể dùng Mắc Khén để tẩm ướp thực phẩm như cá, thịt trước khi đem rán. Mùi Mắc Khén cay cay, thơm thơm, đảm bảo không có loại gia vị nào đặc biệt đến thế.

- PHA NƯỚC CHẤM: Chỉ cần cho 1 chút bột Mắc Khén đã rang xay vào bát nước Nắm, chấm gì cũng thấy ngon. Đặc biệt là chấm Cá/Thịt nướng hoặc Rán.

- TẨM ƯỚP LÀM THỊT KHÔ: Rất nhiều người khi ăn món Thịt Trâu hay Bò khô của Tây Bắc cứ thắc mắc không hiểu có vị gì mà đặc biệt đến thế. Thưa các bác là phải có Mắc Khén, chính Mắc Khén đã mang lại mùi vị đặc trưng vô cùng của các món ăn Tây Bắc.

Thường nếu các bác mua Mắc Khén đã rang, xay, được đóng vào từng gói nhỏ thì chỉ việc sử dụng, nhưng ở đây, em hướng dẫn các bác chế biến hạt Mắc Khén khô & thô, tức là chưa qua xử lý gì cả, để làm thành thứ gia vị độc nhất vô nhị của Tây Bắc.

Mắc Khén phải rang, rồi xay thành bột thì mới sử dụng được. Chú ý, không nên rang/xay quá nhiều, mỗi lần ta chỉ cần rang 1 ít, dùng hết rồi lại rang tiếp.

Hạt Mắc khén khô, vẫn còn sót khá nhiều cuộng nhỏ, các anh chị nhặt bỏ cuộng đi, không sử dụng. Loại bỏ bớt phần hạt đen, bởi hạt chỉ chứa tinh dầu, hắc chứ không thơm.

Cho lên chảo rang nhỏ lửa, đào đều tay liên tục. Rang trong vòng 3 đến 5 phút, khi nào thấy mùi thơm hắc bốc lên, và vỏ mắc khén chuyển sang màu vàng sẫm là được.

Sau khi đã rang xong, chúng ta không nên xay luôn. Mà hãy để nguyên như vậy trong vòng 30 hoặc 40 phút cho nguội hẳn rồi mới xay. Vì Mắc Khén nhiều tinh dầu, nếu ta xay ngay khi còn nóng sẽ bị dính, rất khó mịn.

CÁCH BẢO QUẢN: Cho vào lọ thật kín để bảo quản, tốt nhất sử dụng những chai nước như chai Pepsi, Cocacola để đựng, vừa tiện lợi, mà lại rất kín. Không bị mất mùi! Chú ý không bảo quản trong tủ lạnh, chỉ cần để nơi râm mát.

Bài viết độc quyền của HOA BAN, đề nghị ghi rõ nguồn tin từ www.hoabanfood.com khi sử dụng & trích dẫn tài liệu này.

Hà Nội: 25/06/2013